Prawo cywilne - Kraków

Współwłasność oznacza, że prawo własności rzeczy (ruchomej lub nieruchomości) należy do więcej niż jednej osoby. Współwłasność może być łączna (np. majątek wspólny małżonków, spółka cywilna) – kiedy to współwłaściciele mogą wspólnie rozporządzać całą rzeczą albo współwłasność ułamkowa, kiedy współwłaściciel posiada określony ułamek we współwłasności i co do zasady może rozporządzać tą częścią. Zniesienia współwłasności może żądać każdy współwłaściciel w dowolnym czasie. Do zniesienia współwłasności może dojść w drodze umowy lub poprzez orzeczenie sądu. Zniesienie współwłasności może nastąpić przez:

• podział fizyczny rzeczy (np. podzielenie nieruchomości gruntowej na dwie odrębne),
• przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli ze spłatą na rzecz pozostałych,
• sprzedaż licytacyjną rzeczy i podział pomiędzy współwłaścicieli sumy uzyskanej ze sprzedaży.

Powyższe zasady są identyczne dla spraw działowych takich jak zniesienie współwłasności, dział spadku i podział majątku wspólnego małżonków po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej.

Zarówno wierzyciel jak i dłużnik mogą dochodzić swoich praw przed sądem. Sprawy o zapłatę mogą wynikać z różnego rodzaju zobowiązań. Może to być niezapłacona przez kontrahenta faktura, nienależyte wykonanie umowy oraz sprawa o odszkodowanie i zadośćuczynienie, bezpodstawne wzbogacenie (rozliczenie konkubinatu), czy też sprawa o zachowek.

Zasiedzenie nieruchomości jest formą nabycia własności poprzez fakt nieprzerwanego samoistnego posiadania jej, mimo że nieruchomość stanowi własność osoby trzeciej. Nabyć własność nieruchomości można po 20 latach od objęcia jej posiadania, jeśli posiadanie jest w dobrej wierze albo po 30 latach, jeżeli posiadanie zostało uzyskane w złej wierze. Nie może dojść do zasiedzenia, jeśli posiadanie nie jest samoistne, a jest zależne (użytkowanie, najem, dzierżawa). Do zasiedzenia nieruchomości dochodzi wyłącznie poprzez orzeczenie sądu.

Osoby żyjące w związkach nieformalnych nie podlegają szczególnej ochronie prawnej, jednak takie związki funkcjonują i podczas swojego trwania niejednokrotnie gromadzą wspólny majątek. Wypracowana przez wiele lat praktyka sądowa wskazuje, że do rozliczeń majątkowych między osobami pozostającymi w związku konkubenckim mogą mieć zastosowanie przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu. W niektórych orzeczeniach dopuszczono także możliwość stosowania do konkubinatu przepisów o spółce cywilnej. Należy pamiętać, że istnieją różne możliwości rozliczenia byłych konkubentów. Nie w każdej sprawie będzie miała zastosowanie tylko jeden rodzaj podstawy prawnej takiego rozliczenia, wszystko zależy od danego stanu faktycznego. 

Dochodzenie odszkodowania i zadośćuczynienia może wynikać z wielu różnych podstaw. Sprawy odszkodowawcze dotyczą zarówno nienależytego wykonywania umów, jak też czynów niedozwolonych, ubezpieczeń majątkowych i osobowych, szkód komunikacyjnych i błędów medycznych.

Skarga pauliańska jest powództwem o uznanie danej czynności prawnej za bezskuteczną w stosunku do wierzyciela. Dotyczy sytuacji, gdy dłużnik uniemożliwił wierzycielowi dochodzenia wierzytelności poprzez doprowadzenie do swej niewypłacalności lub zwiększenia niewypłacalności, a przy tym korzyść z jego działania odniosła osoba trzecia (np. dłużnik podarował osobie najbliższej jedyną nieruchomość, którą posiadał, czym udaremnił wierzycielowi możliwość egzekucji z tej nieruchomości). Powództwo to służy wykonaniu wierzytelności pomimo wyzbycia się majątku przez dłużnika. Stroną pozwaną jest wówczas nie sam dłużnik, ale osoba trzecia, która uzyskała korzyść, a sąd rozpoznający skargę pauliańską uznaje czynność dłużnika z osobą trzecią za bezskuteczną wobec wierzyciela.

Darczyńca może odwołać darowiznę, która jeszcze nie została wykonana, jeżeli już po zawarciu umowy darowizny jego sytuacja majątkowa uległa takiej zmianie, że wykonanie darowizny nie mogłoby nastąpić bez uszczerbku dla jego utrzymania. Darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności. Co istotne, odwołanie darowizny musi nastąpić w formie pisemnej, a także nie można odwołać jej po upływie roku od momentu, gdy darczyńca dowiedział się o rażącej niewdzięczności obdarowanego. Jeżeli obdarowany nie chce dobrowolnie zwrócić przedmiotu darowizny mimo odwołania jej przez darczyńcę, to darczyńca może wystąpić przeciwko niemu do sądu. Wyrok sądu zastępuje oświadczenie woli obdarowanego i w ten sposób możliwe jest odzyskanie przedmiotu darowizny.

Księga wieczysta jako publiczny rejestr stanu prawnego nieruchomości nie zawsze zawiera informacje zgodne z rzeczywistością. Zdarzają się wadliwe wpisy, które nie mogą być usunięte jedynie poprzez złożenie wniosku do sądu wieczystoksięgowego. Niektóre niezgodności do ich usunięcia wymagają wytoczenia powództwa o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Zgodnie z art. 10 ustawy Księgi wieczyste i hipoteka w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym osoba, której prawo nie jest wpisane lub jest wpisane błędnie albo jest dotknięte wpisem nieistniejącego obciążenia lub ograniczenia, może żądać usunięcia niezgodności. Najczęściej można spotkać niezgodności w księdze wieczystej takie jak:

• brak wpisu osoby uprawnionej albo niezgodności we wpisie dotyczącym właściciela lub użytkownika wieczystego (np. do księgi wieczystej wpisany jest tylko jeden małżonek zamiast obojga),
• wpis nieistniejącego obciążenia np. hipoteki zabezpieczające spłacone już długi lub długi w innej wysokości niż wartość wpisanej hipoteki, a wierzyciel nie wyraża zgody na ich usunięcie lub modyfikację 
• błędy w udziałach w nieruchomości wspólnej.